KiVa (wederom) effectief bevonden tegen pesten

Vandaag is het eindrapport van het onderzoek ‘Wat Werkt Tegen Pesten’ gepresenteerd. Het doel van het onderzoek was om de effectiviteit van enkele veelbelovende anti-pestprogramma’s te onderzoeken. De algemene conclusie is dat het behoorlijk lastig is om pesten te verminderen. Veel programma’s, zoals de Kanjertraining, PAD en SW PBS, blijken niet te werken. Daarom is het goed nieuws dat er twee schoolbrede programma’s zijn die wel effect hebben: KiVa en PRIMA. Daarnaast werden positieve effecten gevonden voor Taakspel (alleen voor groep 3, 4 en 5) en Alles Kidzzz (effectief voor individuele leerlingen met gedragsproblemen).

Bij KiVa zijn we natuurlijk trots dat KiVa (opnieuw) effectief is bevonden tegen pesten. Het motiveert ons enorm in ons werk om ieder kind in Nederland een fijne, veilige schooltijd te bezorgen. Hieronder vatten wij de opzet en de uitkomsten van het onderzoek samen, geven we inzicht in de effectiviteit van KiVa en sluiten we af met een aantal suggesties. 

 

Over het onderzoek ‘Wat Werkt Tegen Pesten’

Tussen 2015 en 2017 hebben wetenschappers van 5 grote universiteiten en het Trimbos Instituut onderzoek gedaan naar de effectiviteit van veelbelovende anti-pestprogramma’s. Onderzocht zijn: Kanjertraining, Programma Alternatieve Denkstrategieën (PAD). PRIMA, School Wide Positive Behavior Support (SW PBS), Taakspel en Alles Kidzzz. Een aantal andere programma’s die ook zouden worden onderzocht, zijn vanwege uiteenlopende redenen uit het onderzoek verwijderd.

Het onderzoek bestond uit een voor- en nameting bij een interventiegroep en een vergelijkingsgroep. In totaal hebben 8000 leerlingen vragenlijsten ingevuld over o.a. pesten, welbevinden, conflicten en pro sociaal gedrag. Vervolgens is bekeken of er bij de nameting verschillen bestaan tussen de interventiegroep en vergelijkingsgroep.

KiVa-scholen deden niet aan dit onderzoek mee, omdat tussen 2012 en 2014 al onderzoek is gedaan naar de effectiviteit van KiVa. Aan dat onderzoek deden 99 basisscholen en meer dan 10.000 kinderen mee. Het was daarom niet nodig om nogmaals onderzoek te doen op KiVa-scholen.

 

De uitkomsten: KiVa, PRIMA en Taakspel effectief

De onderzoekers concluderen dat het moeilijk is om pesten te verminderen. Er zijn volgens de onderzoekers slechts drie programma’s die werken: KiVa, PRIMA en (voor groep 3 t/m 5) Taakspel. Verder blijkt Alles Kidzzz een effectieve curatieve aanpak om externaliserende gedragsproblemen te verminderen bij individuele leerlingen; Alles Kidzzz heeft geen effect op groepsniveau.

Opvallend is dat voor een aantal veelgebruikte programma’s, zoals de Kanjertraining, PAD, en SW PBS, geen effect is gevonden op het verminderen van pesten. Ook op andere uitkomstmaten (welbevinden, conflicten, depressie, sociale angst en pro-sociaal gedrag) hadden deze programma’s geen effect.

 

Wordt er gepest? Vraag het de leerlingen!

In het onderzoeksrapport wordt geadviseerd leerlingen zelf te vragen of zij worden gepest. Dat blijkt de meest betrouwbare wijze om pesten te meten. Het is voor leerkrachten namelijk lastig om pesten te herkennen en kinderen durven er vaak niet over te praten met hun ouders of de leerkracht.

KiVa werkt al jaren met een vragenlijst voor leerlingen: de KiVa-monitor. De KiVa-monitor is goedgekeurd door de Onderwijsinspectie. Ook scholen die niet met KiVa werken, kunnen sinds kort de monitor gebruiken. Voor meer informatie, klik hier.

 

Ander onderzoek naar KiVa

De Rijksuniversiteit Groningen heeft tussen 2012 en 2014 onderzoek gedaan naar de effectiviteit van KiVa. Uit dit onderzoek blijkt onder meer dat op KiVa-scholen, na twee jaar, het aantal leerlingen dat aangeeft gepest te worden met 63% daalt. De overige resultaten staan hier.

Ook internationaal is er veel onderzoek gedaan naar de effectiviteit van KiVa (zie hier). In onder meer Finland en Italië blijkt: KiVa werkt! KiVa is tevens op de lange termijn effectief. Hoe langer een school met KiVa werkt, hoe sterker pesten wordt teruggedrongen.

In Nederland werken het Trimbos Instituut en de Rijksuniversiteit Groningen op dit moment aan een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) voor KiVa. Daarin wordt bekeken of een investering in KiVa zich maatschappelijk terugbetaald. KiVa blijkt zeer kosteneffectief. Zelfs als alleen wordt gekeken naar de effecten van het pesten op het verwachte inkomen van het slachtoffer, komt de Return On Investment (ROI) van KiVa uit op 4,93. Dat betekent dat iedere euro die aan KiVa wordt besteedt, maatschappelijk € 4,93 oplevert. In deze berekening zijn overige te verwachten baten (denk bijvoorbeeld aan: besparing hulpverlening, verhoging leeropbrengsten klasgenoten, lagere uitval docenten, etc.) nog niet meegenomen. Het is dus aannemelijk dat de ROI van KiVa in werkelijkheid (veel) hoger ligt dan 4,93. Het definitieve MKBA-rapport wordt binnen enkele weken verwacht.

 

Wat nu? Onze visie…

De resultaten van het onderzoek Wat Werkt Tegen Pesten leveren genoeg gespreksstof op. Veel media besteden aandacht aan de uitkomsten en de implicaties van het onderzoek. Graag leveren wij met onderstaande punten een kleine bijdrage aan het maatschappelijk debat dat naar aanleiding van het onderzoek op gang is gekomen:

1. Betere voorlichting voor scholen

Scholen hebben belang bij goede voorlichting over de inhoud en effectiviteit van programma’s. Soms claimen programma’s effectief te zijn tegen pesten, ook als wetenschappelijk is aangetoond dat dat niet het geval is.

Wij pleiten dan ook voor een goede, eerlijke voorlichting over wat wel en wat niet werkt tegen pesten. De overheid en het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) spelen een belangrijke rol bij de voorlichting. De Databank Effectieve Jeugdinterventies van het NJi zal de onderzoekresultaten kunnen vertalen naar praktische informatie voor scholen. Daarnaast zou het goed zijn als programma’s waarvan nu is aangetoond dat ze niet werken tegen pesten daar open en transparant over communiceren richting scholen.

2. Bied scholen financiële ondersteuning voor effectieve programma’s

De onderzoekers concluderen dat de kosten van een programma een belangrijke factor zijn voor scholen bij de keuze voor een programma. In de praktijk zien wij inderdaad dat sommige scholen weinig budget hebben voor een goed programma. Daarom kiezen sommige scholen voor het goedkoopste alternatief – dat niet altijd het meest effectieve programma is. Het zou goed zijn als scholen financiële ondersteuning kunnen krijgen wanneer zij aan de slag willen met een effectief programma.

3. Pesten op het VO; noodzaak voor ontwikkeling effectieve aanpak!

De onderzoekers van Wat Werkt Tegen Pesten concluderen dat de ontwikkeling van een effectieve aanpak tegen pesten in het VO hoge prioriteit verdient. Voor het VO is er nog geen effectieve aanpak voorhanden. De maatschappelijke urgentie is groot om, mede op basis van de uitkomsten van dit onderzoek, daar verandering in te brengen.

Vanuit de Rijksuniversiteit Groningen en KiVa wordt al jaren gezocht naar en aangedrongen op financiering voor de ontwikkeling van zo’n effectieve aanpak. Tot op heden helaas zonder succes. Wij hopen van harte dat daar, mede op basis van de uitkomsten van dit onderzoek, verandering in gaat komen. Ook kinderen op het VO verdienen een fijne schooltijd!

 

 

Indien u naar aanleiding van dit bericht vragen heeft of in gesprek wilt gaan, neem dan contact met ons op:

050 – 3636265

info@kivaschool.nl